| ‘De paniek van een dirigent’… |
Nog even iets over de anarchistische wetteloosheid van het theater… Een goede vriend van me is koordirigent. Een aantal jaar terug dirigeerde hij voor het eerst een opera en werkte dus samen met zangers maar ook met een theaterregisseur en enkele acteurs. Hij belde me in paniek op. ‘Wat wíl die regisseur nou eigenlijk precies? Hoe werk dat repetitieproces in het theater eigenlijk? Ik snap er niets van en ik erger me aan alle onduidelijkheid!’ Ik kon hem niet geheel geruststellen. Theater is nu eenmaal echt een ander proces dan sport of muziek. Hoewel het doel in grote lijnen hetzelfde is: het publiek vermaken, iets leren, ontroeren en inzichten geven. Ik vergelijk het hele theater-maak-proces ook graag met een orkest of sport. Ik liep een aantal jaren op een conservatorium rond, dus heb wat dat betreft meer achtergrond in de muziek dan in de sport geef ik grif toe. Het repetitie proces in een orkest of koor verloopt volstrekt anders dan in het repetitielokaal van de toneelregie en acteurs. Hoewel alle functies bijna 1 op 1 te vergelijken zijn. Dirigent = regisseur = coach musicus/zanger = acteur = sporter Orkest/koor = cast of tableau = team Partituur = tekstboek = spelregels Concert = voorstelling = wedstrijd Podium = podium = stadion/grasmat/zwembad Publiek = publiek = publiek Maar dan de eerste repetitie: het orkest of koor weet precies waar ze moeten zitten per stemgroep en waar de dirigent staat. Kunnen de noten spelen, (in het algemeen) de dirigent weet wat hij wil horen en ze repeteren hooguit 4 of 5 keer een paar uur en studeren een hele opera in. Volstrekt resultaat gericht De voetballer weet zijn of haar plek op het veld, kent de regels van het spel, de coach heeft zijn tactiek tijdens de training uitgelegd en paar keer geoefend en de wedstrijd wordt gespeeld. Volstrekt resultaat gericht In het theater heeft men de neiging vooral proces gericht te werken. De regisseur wil nog een boel ‘uitzoeken op de vloer’, de acteurs willen weten of ze nu dit moeten voelen of juist dat? En de tekst is vaak genoeg niet heilig. ‘Als ik het nou zo zeg, dan bekt dat veel beter’ of ‘ik zou dat zelf nooit zó zeggen, kan ik het niet beter zó zeggen? Haha, ik moet de eerste musicus nog tegenkomen die even een paar nootjes bij Beethoven verandert omdat dat net even iets lekkerder speelt. Of beter voelt…. Ik chargeer natuurlijk geweldig: sommige regisseurs zijn zeer georganiseerd en sommige dirigenten weten het ook niet altijd precies, maar in het algemeen kan je echt wel stellen dat het repetitieproces in het theater een stuk onvoorspelbaarder en ‘rommeliger’ verloopt dan in een orkest of koor of op het veld. Acteurs – beginnende amateurs of gelauwerde professionals – zijn veel meer aan de grillen van de regisseur overgeleverd dan musici en hebben veel minder houvast aan de werkprocessen. Het is daarom alleen al belangrijk een beetje heldere lessen te krijgen over hoe te acteren. Wat wel en niet belangrijk is, wat het jargon nu eigenlijk betekent… Bij De Theaterkamer krijg je die helderheid in combinatie met een prettige wetteloosheid… |